Ambitie voor het promoten van de Eerstelijnswerking

Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (VAZG) vraagt aan de VVT en het VBT om de vertegenwoordiging van de tandartsen binnen de Eerstelijnszones verder uit te bouwen en een performante werking te ondersteunen. Het VAZG verwacht een voorstel tot organisatie over de twee beroepsgroepen heen om Vlaanderen volledig te dekken en om de lokale bijdragen van de tandartsen te stimuleren.

Om dit project te begeleiden richtten VVT en VBT in 2020 tezamen de STELZ op, zijnde de “Stuurgroep Tandartsen in Eerstelijn”. De STELZ is een orgaan dat periodiek samenkomt om enkele strategische beslissingen te maken inzake de uitbouw van de beroepsverenigingen geënt op de Eerstelijnszones.

Het VAZG verwacht een organogram waarin wordt aangeduid waar en bij wie eerstelijnsambassadeurs terecht kunnen voor vragen en ondersteuning. Gezien de verschillende lokale organisaties van de VVT (georganiseerd in provinciale raden en lokale studieclubs) en het VBT (georganiseerd in provinciale raden) en de alternatieve organisatie vanuit de wachtdienstzones, kiezen VVT en VBT ervoor om te werken met een vlakke structuur waarbij de 60 eerstelijnsambassadeurs rechtstreeks in contact staan met de leden van de STELZ die de kennis en expertise over Eerstelijnszone werking bundelen. Ter gelegenheid hiervan wordt de STELZ omgedoopt tot de TELZ (Tandartsen in de Eerstelijnszone). De TELZ is het aanspreekpunt voor tandartsen inzake vragen over de Eerstelijn en voor potentiële partners voor multidisciplinaire samenwerkingen op strategisch niveau.

Dankzij deze vlakke organisatiestructuur willen VVT en VBT samenwerkingsverbanden tussen tandartsen in een bepaalde regio faciliteren om zo de rol van de tandarts in het huidig en toekomstig zorglandschap te versterken.

WERKING EERSTELIJN

Terug naar boven

Figuur: Overzicht van de eerstelijnszones

Zorgraden (informatie gebaseerd op de website https://www.vivel.be/ ) 

Wie zetelt hierin?

De Zorgraad is het bestuursorgaan van een Eerstelijnszone (ELZ) die maximaal bestaat uit 24 leden.  Het is een vzw met vertegenwoordigers uit zorg, welzijn, lokale besturen, personen met een zorg- en ondersteuningsnood en optionele partners.

De lijst met contactgegevens van alle zorgraden vind je hier. Elke zorgraad beschikt over een voorzitter en eventueel andere functies, zoals ondervoorzitter, financieel verantwoordelijke, … De zorgraad is samengesteld uit vertegenwoordigers van minstens de verplichte partners. Naast deze verplichte partners kunnen dus ook andere partners aansluiten.  

Er zijn enkele verplichte partners in de zorgraad, deze vormen de basis voor het opstellen van drie grote clusters (lokale besturen, gezondheid en welzijn) die op een evenwaardige manier vertegenwoordigd zijn met elk maximaal 6 zetels, totaal van 18 zetels.

Daarnaast is er ook plaats voor een specifieke afvaardiging van de personen met een zorg- en ondersteuningsnood en mantelzorgers/vrijwilligers met elk 2 zetels.:

1. Cluster Lokale besturen: max 6 zetels
Wie? lokale besturen vanuit hun regierol zoals gedefinieerd in het decreet ‘Lokaal Sociaal Beleid’
Bijdrage vanuit WWOL (Wonen-Werken-Onderwijs-Leven) waarbij specifieke aandacht mogelijk is voor Huis van het Kind.

2. Cluster Gezondheidszorg: max 6 zetels

Wie? medische en paramedische beroepen zijnde huisartsen, thuisverpleegkundigen, kinesitherapeuten, tandartsen, apothekers, podologen, vroedvrouwen, ergotherapeuten en diëtisten, Eerstelijns geestelijke gezondheid (klinisch psychologen, eerstelijnspsychologische functies en andere partners actief in de functie van de netwerken volwassenen en actief in de functie van de netwerken geestelijke gezondheid kinderen en jongeren).

3. Cluster Welzijn: max 6 zetels

Wie? de woonzorgcentra, de diensten gezinszorg en aanvullende thuiszorg, de lokale dienstencentra, de diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, de centra voor algemeen welzijnswerk en de sociale dienst van de openbare centra voor maatschappelijk werk

4. Cluster Persoon met een zorg- en ondersteuningsvraag: max 4 zetels

Wie? verenigingen van gebruikers (personen met een zorg- en ondersteuningsnood) mantelzorgers, vrijwilligers waaronder de diensten oppashulp, …

Vertegenwoordiging en participatie voor de groep personen met zorg - en ondersteuningsnoden en de groep van mantelzorgers.

Van deze samenstelling kan gemotiveerd afgeweken worden mits consensus van alle verplichte partners.

Werkingsprincipes van de zorgraad

Elke zorgraad kiest zijn organisatievorm:

• Concrete voorbereiding, implementatie en actie op het terrein gebeurt zoveel mogelijk via interdisciplinaire en transversale werkgroepen, die zo dicht mogelijk bij de concrete welzijns- en zorgpraktijk opereren
• Indien nodig kan er vanuit de voorlopige Zorgraad een opvolging voorzien worden vanuit een aan te duiden ‘dagelijks bestuur’
• Twee tot drie keer per jaar wordt er een bredere platformvergadering bijeen geroepen om te rapporteren, voor de uitwisseling van gedachten , zo nodig te valideren en te netwerken

Zorgraden beslissen zoveel als mogelijk bij consensus. Als dit niet mogelijk blijkt, is het aan te raden de beslissing uit te stellen om tijd te creëren en nieuwe mogelijkheden of pistes te verkennen. In alle geval is een meerderheid vanuit elke Cluster (lokale besturen, gezondheid en welzijn) nodig voor rechtsgeldige beslissingen. Er wordt gewerkt aan een voorstel voor ‘huishoudelijk reglement’, met aandacht voor beslissingsprocedures, dat eerstelijnszones dan aan hun specifieke situatie kunnen aanpassen.

De Vlaamse overheid voorziet in een inhoudelijke, personele en logistieke ondersteuning aan de (voorlopige) Zorgraden. Het Besluit van de Vlaamse Regering tot toekenning van een subsidie aan de initiatiefnemers in een afgebakende zone voor de oprichting van zorgraden voorzag in de toekenning van een subsidie van 12.000 euro voor elke ELZ. De bestaande structuren SEL/GDT en LMN zullen opgaan in de Zorgraden.

Link met veranderteam/veranderforum: de oprichting van de voorlopige Zorgraad hoeft niet te betekenen dat het veranderteam en het veranderforum opgedoekt moeten worden. In de transitiefase tot en met de eigenlijke erkenning van de Zorgraad kunnen deze twee groepen nog blijven bestaan. Het veranderteam kan de werking van de voorlopige Zorgraad ondersteunen. Na de erkenning wordt de opdracht van het veranderteam beëindigd. Het veranderforum kan behouden worden als de representatie van het hele brede veld van actoren in de eerstelijnszone: als klankbordgroep voor de Zorgraad of om bepaalde beslissingen te valideren (bv. het dossier voor het verkrijgen van de erkenning). Uiteraard kunnen vanaf de oprichting van de voorlopige Zorgraad ook verschillende andere werkgroepen geïnitieerd worden.

Wat doet een zorgraad?

Het is aan de Zorgraad om, binnen het kader dat door de Vlaamse overheid wordt bepaald, inhoudelijke werkterreinen af te bakenen, doelstellingen te formuleren en actieplannen te bespreken, goed te keuren en te monitoren.

De zorgraden hebben heel wat opdrachten in hun zone. Ze worden daarbij ondersteund door VIVEL, die voor hen vormingen en activiteiten uitwerkt  op basis van hun noden en behoeften. De zorgraden hebben enkele opdrachten die ze op de verschillende niveaus moeten toepassen.

De zorgraad van een eerstelijnszone heeft heel wat taken. Vijf daarvan zijn prioritair: 

1. Afstemming organiseren tussen de zorgaanbieders onderling, tussen de zorgaanbieders en andere organisaties, diensten en personen met een meer gespecialiseerd zorgaanbod, alsook tussen de zorgaanbieders en de personen met een zorg- en ondersteuningsnood, mantelzorgers en vrijwilligers; 

2. Het stimuleren van de interdisciplinaire samenwerking, waaronder ook gegevensdeling, tussen de zorgaanbieders binnen de eerstelijnszones; 

3. Kringwerking stimuleren: het ondersteunen van verenigingen die alle vrijwillig toegetreden zorgaanbieders groeperen die binnen een eerstelijnszone hun beroepsactiviteit uitoefenen; 

4. Het ondersteunen van de ontwikkeling van het geïntegreerd breed onthaal  (GBO), voor wat betreft de afstemming en samenwerking met zorgaanbieders en het realiseren van een maximale rechtentoekenning en toegang tot diensten en voorzieningen; 

5. Het aanleveren van gegevens voor de Vlaamse Sociale Kaart (zie www.desocialekaart.be). 

De zorgraden hebben een ruime opdracht. Concreet gaat het om volgende  opdrachten die zich situeren zich op 4 niveaus:

1. Op het niveau van de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood en zijn zorgteam

• • • Aanbieden van ondersteuning bij de coördinatie van complexe en chronische zorg 

• • • Zorgen voor interdisciplinaire samenwerking 
    • De personen met een zorg- en ondersteuningsnood en informele zorgaanbieders ( = mantelzorgers en vrijwilligers) betrekken als volwaardige partner in de zorg

2. Op het niveau van de buurten en wijken in de eerstelijnszone: zorgen voor informele en buurtgerichte zorg door

• • • Ondersteuning van het lokaal sociaal beleid (afstemming van de lokale sociale hulp- en dienstverlening) 
    • Ondersteuning van het Geïntegreerd Breed Onthaal 

• • • Samenwerking tussen formele en informele zorgaanbieders stimuleren

3. Op het niveau van de eerstelijnszone

• • • Zorgen voor een goede analyse van vraag en aanbod en voorstellen uitwerken voor een betere afstemming ( = ‘populatiemanagement’) 
    • De zorgaanbieders helpen zich beter te organiseren 
    • Vorming aanbieden 

• • • Het klachtenbeleid ondersteunen 
    • Digitale gegevensverwerking en een actuele sociale kaart stimuleren 
    • Signalen oppikken en oplossingen voorstellen

4. Op regionaal en Vlaams niveau

• • • Overleggen met de regionale zorgplatformen over het zorgaanbod 

• • • Medewerking verlenen aan het Vlaamse kwaliteitsbeleid 
    • Meewerken aan de realisatie van de gezondheids- en welzijnsdoelstellingen 

Terug naar boven

Regionale zorgzones (informatie gebaseerd op https://www.zorg-en-gezondheid.be/nieuwsbrief-over-de-reorganisatie-van-de-eerstelijn-april-2019#reg)

Meerdere eerstelijnszones (3 à 4) samen vormen een regionale zorgzone, een niveau waarop bepaalde aspecten van zorg en ondersteuning aangeboden worden die een bepaalde schaalgrootte nodig hebben (bv. palliatieve zorg, dementiezorg, preventie, geestelijke gezondheidszorg)

Hier vindt u meer informatie terug over de mededeling van de toenmalig Vlaams Minister Jo Van Deurzen aan de leden van de Vlaamse Regering.

De Vlaamse Regering keurde de afbakening van de 14 regionale zorgzones goed. Deze afbakening is het resultaat van een uitgebreide oefening, waarbij de werkgebieden van verschillende Vlaamse zorgactoren op elkaar gelegd werden om zo tot de meeste passende indeling te komen. Idealiter vallen de regionale zorgzones samen met de gevormde ziekenhuisnetwerken.

Figuur: Overzicht van de 14 verschillende regionale zorgzones

Onder de opdrachten van de regionale zorgzone worden begrepen:

• Samenwerkingsafspraken maken opdat de huidige opdrachten rond preventie, palliatieve zorg, dementiezorg en geestelijke gezondheidszorg kunnen samengevoegd worden
• Expertise rond palliatieve zorg, preventie, dementiezorg en geestelijke gezondheidszorg ter beschikking stellen van de ELZ. Hiervoor dient een samenwerkingsovereenkomst met de desbetreffende ELZ te worden afgesloten
• Afstemmen van het aanbod in de Eerstelijn op het aanbod gespecialiseerde basisziekenhuiszorg via de opmaak van een zorgstrategisch plan
• Bieden van ondersteuning aan organisaties die (proef)projecten en onderzoek uitvoeren met betrekking tot de betere organisatie van zorg in de regionale zorgzone
• Behandelen van problemen, knelpunten en/of drempels die in de ELZ niet kunnen worden behandeld

De regionale zorgzone wordt aangestuurd door het regionaal zorgplatform, dat bestaat uit:

• LOGO’s (samenwerkingsverband voor locoregionaal gezondheidsoverleg en -organisatie)
• Palliatieve netwerken
• Ziekenhuizen en ziekenhuisnetwerken
• Expertisecentra voor dementie
• Geestelijke gezondheidszorgnetwerken
• Afvaardiging van de Zorgraden
• Verenigingen van mantelzorgers en gebruikers

VIVEL (informatie gebaseerd op de website https://www.vivel.be/ )

VIVEL is het ‘Vlaams Instituut Voor de Eerste Lijn’ dat sinds 1 mei 2019 erkend en gefinancierd wordt door de Vlaamse Overheid als partnerorganisatie voor de Eerstelijn. Op Vlaams niveau is VIVEL het centrale aanspreekpunt en het platform voor de dialoog van de eerstelijnsactoren met de overheid en met elkaar. VIVEL verenigt de gezondheids- en welzijnsactoren van de eerste lijn, de vertegenwoordigers van personen met een zorg- en ondersteuningsnood, mantelzorgers en gebruikers, de lokale besturen en de expertisecentra.

Samen met alle actoren van de eerste lijn wil het VIVEL de gezondheid en het welzijn van elke burger in Vlaanderen en Brussel verbeteren. Het VIVEL werkt proactief en speelt adequaat in op de ontwikkelingen in zorg en welzijn. Daarnaast versterkt het VIVEL de zorgraden en de zorgaanbieders zodat deze efficiënt en doelgericht de noden van kwetsbare mensen en hun omgeving kunnen lenigen. Voorts verleent het VIVEL de Vlaamse en Brusselse overheid strategisch advies voor een optimaal eerstelijnsbeleid.

VIVEL is een gezamenlijk initiatief van:

• zorg- en welzijnsvoorzieningen
• vertegenwoordigers van patiënten, gebruikers en mantelzorgers
• expertisecentra
• lokale besturen

De kernopdrachten kunnen hier  teruggevonden worden.

Terug naar boven

De Vlaamse Sociale kaart (informatie gebaseerd op https://www.desocialekaart.be/)

De Vlaamse Sociale Kaart bevat een overzicht van zorgvoorzieningen en zorgverstrekkers in Vlaanderen en Brussel. Elke burger heeft het recht om geïnformeerd te worden over het zorgaanbod in Vlaanderen en Brussel. Dit wordt versterkt mede door middel van de Sociale Kaart.

De Sociale Kaart is een instrument dat snel en efficiënt een antwoord biedt op de zorgvraag van een burger/cliënt:

• Welke organisaties voldoen aan de zorgvraag?
• Wat zijn de specificaties van die organisaties?
• Welke organisaties voldoen op basis van die specificaties het best aan de behoeften van de burger/cliënt en situeren zich het dichtst bij zijn woonplaats.

Welke zorgaanbieders wel/niet opgenomen worden in de sociale kaart wordt verankerd in het Decreet houdende de Sociale Kaart van 3 mei '19 (B.S. 26/06/19), artikel 2.

Registreren op de sociale kaart kan hier. Het instrument is echter in ontwikkeling zodat vanaf eind mei de informatie voor tandartsen specifieker bevraagd kan worden.

Contacteer ons

Voor (praktische) vragen over Eerstelijnszones of ondersteuning bij het ontwikkelen van een actieplan kan je ons altijd contacteren. We antwoorden zo spoedig mogelijk.