Stuurgroep Tandartsen in de Eerstelijnszones (STELZ)

Tandartsen in eerstelijnszones

Tandartsen kunnen op 2 manieren een actieve rol opnemen binnen een Eerstelijnszone:

1. Vertegenwoordiging binnen cluster Gezondheidszorg in de zorgraad

2. Lid van werkgroep: als afgevaardigde van zorgraad of als extern adviseur binnen werkgroep

1. Vertegenwoordiging binnen cluster Gezondheidszorg in de zorgraad

Tandartsen kunnen in de zorgraad (meer bepaald in de cluster Gezondheidszorg) in hun Eerstelijnszone een centrale rol opnemen. Als een tandarts zijn beroepsgroep vertegenwoordigt, focust hij/zij op 3 zaken:

Preventie: Tandartsen nemen een cruciale rol op in de zorgraden voor het versterken van de aandacht binnen de zorgraad voor onder meer volgende zaken:
- preventie van mondzorg en algemene mondzorg. 
- relatie tussen tandvleesinfecties en diabetes. 
- relatie tussen mondgezondheid en hart- en vaatziekten. 
- relatie tussen gezonde voeding en mondgezondheid 
- relatie tussen ondervoeding en mondgezondheid. 
- interdisciplinaire behandeling van kaakgewrichtsproblemen. 
- preventie van tandfracturen bij sporten. 
- relatie tussen orthodontische afwijkingen en spraakproblemen. 
- relatie tussen mondgezondheid en inhalatiepneumonie bij ouderen. 
- preventie en mondzorg bij lage SES (Sociaal Economische Status) groepen, bij kwetsbare ouderen en bij personen met een beperking.

Multidisciplinaire samenwerking: STELZ is  vragende partij tot nauwe samenwerking met de andere zorgverleners zodat er effectiever en kostenbesparend kan behandeld worden. STELZ is bereid om zeer nauw samen te werken op projectbasis met andere belangengroepen. Deze projecten worden gemeenschappelijk bepaald en er kunnen financiële middelen ter beschikking gesteld worden. Deze middelen om samen te werken met andere projectvoorstellers moeten worden besproken of kunnen afkomstig zijn uit aanvullende middelen van de overheid. Een voorbeeld hiervan is het project preventieve mondzorg in de ELZ ‘Kemp en Duin’.

Centraal aanspreekpunt binnen de ELZ: de tandarts die als lid van de zorgraad of als lid van de cluster Gezondheidszorg een actieve rol opneemt binnen de Eerstelijnszone (ELZ), vormt ook het centraal aanspreekpunt voor collega-tandartsen binnen de desbetreffende ELZ. Collega-tandartsen kunnen bij de tandarts-vertegenwoordiger terecht met al hun vragen en opmerkingen die gerelateerd zijn aan de rol van tandarts binnen de ELZ en kunnen in overleg treden met de tandarts-vertegenwoordiger rond mogelijke initiatieven inzake mondzorg. Hij/zij is de schakel tussen de ELZ en de tandartsen die dagdagelijks actief zijn in het werkveld, waarbij de tandarts-vertegenwoordiger informatie met betrekking tot beleid of met betrekking tot andere mondzorg-gerelateerde onderwerpen terugkoppelt naar zijn/haar collega-tandartsen en naar de STELZ.

2. Lid van werkgroep: als afgevaardigde van zorgraad of als extern adviseur binnen werkgroep

Naast deel uitmaken van een van de clusters binnen de Zorgraad, kunnen tandartsen ook deel uitmaken van een van de werkgroepen binnen de ELZ.

Werkgroepen ondersteunen de zorgraad en diens inhoudelijke werking. De werkgroepen werken voorstellen uit in functie van het dagelijks bestuur en de zorgraad. In deze werkgroepen zijn voornamelijk leden van de zorgraad actief, maar ook andere leden uit het netwerk kunnen optreden als extern adviseur van deze werkgroepen, met andere woorden kan de tandarts optreden als extern adviseur voor mondzorggerelateerde onderwerpen.

Voorbeelden van werkgroepen zijn:

Werkgroep Toegankelijkheid
Werkgroep Sociale Kaart
Werkgroep Communicatie en Vorming
Werkgroep Opstart projecten kansarmoede en psychisch kwetsbaren
Werkgroep Diabetes
Werkgroep Gegevensdeling
…

Het aantal werkgroepen en hun focus is sterk afhankelijk van de ELZ waartoe je behoort. Een overzicht van de werkgroepen per ELZ vind je terug op webpagina van de desbetreffende ELZ (https://eerstelijnszone.be/).

Bekijk hier de getuigenis van tandarts Martijn Lambert over zijn ervaringen binnen ELZ Gent

Inzicht in de kennis van de Eerstelijnswerking bij tandartsen

Tussen 18 februari en 5 maart 2021 werd een bevraging georganiseerd bij alle tandartsen die de nieuwsbrieven van de STELZ* ontvangen. 475 tandartsen vulden de bevraging in, hieronder worden enkele conclusies van de bevraging weergegeven:

15% van de bevraagden kent de eerstelijnszone waartoe hij/zij behoort niet

De Eerstelijnszone waarin een gemeente opgenomen is, kan op deze website worden geraadpleegd.

72% van de bevraagden vindt vertegenwoordiging van de tandartsen binnen de Eerstelijn belangrijk, maar minder dan 5% van de bevraagden weet wie de tandartsen vertegenwoordigt binnen zijn/haar Zorgraad

- De vertegenwoordigers van de Zorgraad of de contactpersoon binnen een Eerstelijnszone kunnen eveneens op deze website worden geraadpleegd.
- We zullen op de website tandartsen.vlaanderen zoveel mogelijk nieuwsbrieven die opgemaakt worden binnen Eerstelijnszones trachten te centraliseren, maar aan de contactpersoon van een Eerstelijnszone kan altijd gevraagd worden om verslagen van Zorgraden te delen.

78% van de bevraagden heeft al samengewerkt met 1 of meerdere beroepsgroepen, voornamelijk wordt er samengewerkt met de (para)medici

55% van de bevraagden vindt de Sociale Kaart belangrijk, toch is maar 8% van de bevraagden geregistreerd op de Sociale kaart.

- In mei wordt er een nieuwe versie van de Sociale Kaart gelanceerd waarbij het eenvoudiger zal zijn voor zorgverleners om zich te registeren. De STELZ is volop in overleg met de Sociale Kaart om te verzekeren dat de juiste gegevens bevraagd worden tijdens deze registratie, hierover volgt in mei meer informatie. We raden aan om te registeren nadat de nieuwe versie van de Sociale Kaart beschikbaar is.
- Slechts 13% van de bevraagden is volledig op de hoogte van de doelstelling van de Sociale Kaart, deze zijn drieledig:
  1. Doorverwijzing naar andere zorg- en hulpverleners
  2. Helpen van de burger bij het zoeken naar zorg- en hulpverlener
  3. Zicht krijgen op bestaand aanbod van zorg- en hulpverleners binnen de Eerstelijnszone voor de lokale besturen

Deze vragenlijst gaf ons een inzicht in de informatienoden die de bevraagde tandartsen ervaren. Bij enkele zaken zal stilgestaan worden in de webinar die in april georganiseerd wordt.

* STELZ (Stuurgroep Tandartsen in de Eerstelijn) is een samenwerking tussen het Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT) en de Vlaamse Beroepsvereniging Tandartsen (VBT) en heeft als opdracht – ondersteund door Agentschap Zorg en Gezondheid – om de integratie van tandartsen in de werking van de Eerstelijnszones (ELZ) te versterken. Dit project streeft naar een meer actieve rol voor de tandartsen in de ELZ (oa. preventie, multidisciplinaire samenwerking, …).

Lees hier de volledige resultaten van de bevraging

Bekijk hier de getuigenis van tandarts Peter Vermassen over zijn ervaringen binnen ELZ Gent

De ELZ waartoe jouw praktijk behoort kan je raadplegen via deze website (https://www.eerstelijnszone.be/). Op deze website vind je ook de contactgegevens van het aanspreekpunt of de stafmedewerkers van de ELZ zodat je het aanspreekpunt van beroepsgroepen die vertegenwoordigd worden in de Eerstelijnszone kan opvragen.

Preventieve mondzorg als onderdeel van actieplan Eerstelijnszone ‘Kemp en Duin’

Om toe te lichten hoe tandartsen multidisciplinair kunnen samenwerken binnen de Eerstelijn, delen we enkele projecten. De zorgraden stellen om de twee jaar een beleidsplan op om de focuspunten van de werking te bepalen.

Onderstaand project is een preventie project waarbij aandacht wordt besteed aan het belang van een goede mondhygiëne bij kinderen tussen 2 en 5 jaar om vroeg tandbederf tegen te gaan en te voorkomen dat zware en dure gespecialiseerde zorg op termijn nodig is. Dit is een greep uit het actieplan 2021 van de Eerstelijnszone Kemp en Duin waar ingezet wordt op mondzorg.

Aanleiding: Aandacht voor betere mondhygiëne op jonge leeftijd

De mondzorg bij (jonge) kinderen is vaak ondermaats. Slecht toegepaste of aangeleerde mondhygiëne kan leiden tot vroeg tandbederf, maar ook tot zwaardere en duurdere gespecialiseerde zorg op lange termijn. Vaak is er een relatie met kansarmoede en culturele verschillen vast te stellen. Volgens het subsidiariteitsprincipe wil de ELZ inzetten op preventie en sensibilisering waardoor ingrijpende zorg kan worden voorkomen.

De mogelijke drempels die de persoon met een zorg - en ondersteuningsnood (PZON) ervaart, waardoor een preventief onderzoek bij de tandarts kan worden uitgesteld werden in kaart gebracht volgens de '7 B's van toegankelijkheid'.

Begrijpbaarheid (mogelijk beïnvloed door taalproblemen)
Bereikbaarheid (door onvoldoende kennis van het aanbod van tandartsen en mondhygiënisten in de regio)
Bekendheid (zowel kennis over de mogelijke gevolgen van een slechte mondhygiëne, als de kennis over financiële tegemoetkomingen die tandzorg toegankelijk maakt voor kwetsbare doelgroepen)
Betrouwbaarheid (vertrouwenspersonen van de PZON - huisarts, CLB of Kind- en gezin - leiden de patiënt naar de gepaste hulpverlener)
Bruikbaarheid (leren inzien wat het nut en resultaat van een goede mondhygiëne is d.m.v. sensibilisering in bijvoorbeeld scholen)
Betaalbaarheid (bepaald door de conventie-status van tandartsen, het gebruik van de derdebetalersregeling of verhoogde tegemoetkoming, …)
Beschikbaarheid (mogelijk lange wachttijden bij tandartsen)

Actie

Door de drempels die kinderen tussen 2 tot 5 jaar momenteel ondervinden om voldoende toegang te hebben tot goede mondhygiëne, zal er in samenwerking met de partners binnen het netwerk een sensibiliseringscampagne opgezet worden om samen met de zorgverleners (in dit geval de tandartsen en mondhygiënisten) de drempels zoals betaalbaarheid, begrijpbaarheid, bekendheid, betrouwbaarheid, bereikbaarheid, beschikbaarheid en bruikbaarheid weg te werken.

Doelgroep

Kinderen van 2 tot 5 jaar, met bijzondere aandacht voor deze uit kansarme gezinnen.

Rol van de persoon met een zorg – en ondersteuningsvraag (PZON)

De PZON wordt niet actief betrokken bij de organisatie van deze actie, maar moet wel centraal staan in de uitwerking en uitrol ervan. De “Zelfhulp Ondersteuning en PatiëntenParticipatie (ZOPP vzw Limburg)” wordt betrokken bij de werkgroep.

Mogelijke drempels worden afgetoetst bij de PZON en zijn / haar ervaringen worden bevraagd. Op deze manier houdt men rekening met het perspectief van de PZON bij de uitwerking van de actie. Het toegankelijker maken van preventieve tandzorg voor de PZON (in dit geval kinderen tussen 2 en 5 jaar) is het hoofddoel van deze actie, en is een voordeel voor de PZON.

Visie en waarden – hoe deze actie past binnen visie en waarden van de Zorgraad

In samenhang met de visie van ELZ Kemp en Duin is de nood aan versterking van gezondheidsvaardigheden bij de PZON noodzakelijk als deze zelf de regie over zijn zorgverlening wil bepalen. Volledige, toegankelijke, correcte en begrijpbare informatie vanuit professionele medewerkers naar de PZON is nodig in functie van het gebruik van efficiënt en effectief gebruik van het zorgaanbod. Hierbij wordt er rekening gehouden met de lokale en regionale contact.

Er wordt gestreefd naar een outreachende werking naar de PZON die zich momenteel nog niet, of onvoldoende, in het zorgcircuit begeeft. De centrale waardes van de Zorgraad zijn van toepassing: kwaliteit en laagdrempeligheid.

Middelen

Voor de uitrol van deze actie zal er beroep gedaan worden op de Intergemeentelijke Preventiewerker die vanaf 2021 van start zal gaan bij ELZ Kemp en Duin.

Bestaande materialen en acties worden (van partnerorganisaties, tandartsen, scholen en lokale besturen) geïnventariseerd, en zal hiermee verder gewerkt worden. Indiening van een actieplan en opzet van screening van de doelgroep via de gekende kanalen van Kind en Gezin, Huis van het Kind en CLB.

Partners

De tandartsen zijn de belangrijkste zorgverlener in deze actie. Daarom zal zowel de vertegenwoordiger van de tandartsen in de Zorgraad, als de beroepsverenigingen voor tandartsen (VVT en VBT) betrokken worden. Daarnaast wordt er nagedacht over de mogelijke rol van mondhygiënisten, echter werden er momenteel nog geen concrete stappen voor het betrekken van deze beroepsgroep ondernomen.

Partners inzake preventie zoals LOGO Limburg, Huizen van het Kind, Kind en Gezin en Eetexpert worden ook bevraagd voor hun expertise.

Er wordt voortgebouwd op het gekende project "Ieders Mond Gezond".

Andere betrokkenen

Verschillende zorg- en welzijnspartners dienen in de uitrol betrokken te worden, daar mondzorg verder gaat dan een goede tandhygiëne alleen. Er wordt gedacht aan gezondheidspartners zoals diëtisten, huisartsen, kinderartsen, kinderpsychologen en welzijnspartners zoals LOGO, mutualiteiten of gezondheidsfondsen.

Resultaten

Korte termijn

Drempels die ertoe leiden dat de toegankelijke mondzorg verlaagt inventariseren en analyseren met zowel partners als vertegenwoordigers van de PZON. Vervolgens een opstart van quick wins om de eerste drempels weg te werken.

Middellange termijn

Verbinden van kennis tussen professionals zodat er een gerichtere doorverwijzing kan gebeuren naar het meest gepaste niveau van hulpverlening.

Lange termijn

Een stijging van het preventieve tandartsbezoeken door kinderen tussen 2 - 5 jaar.

Beoogde impact

Verbreden van de kennis over het belang van een goede mondhygiëne en de rol die een preventieve tandcontrole hierbij kan spelen. Alsook een aantal drempels wegwerken bij zorgverleners die ervoor kunnen zorgen dat deze kennis momenteel niet tot bij de PZON geraakt, of die de toegankelijkheid van de zorgverleners verlaagt. Op termijn wordt een stijging van het aantal preventieve tandartsbezoeken beoogd en derhalve een verminderde doorverwijzing voor complexe en gespecialiseerde zorg, buiten de eerste lijn, bekomen.

Indicatoren

De huidige cijfers omtrent preventieve tandartsbezoeken bij kinderen tussen 2 en 5 jaar worden opgevraagd bij de mutualiteiten. Wanneer deze gegevens ter beschikking zijn, kan er met de partners overlegd worden over het opstellen van realistische streefwaarden en doelen. Het bepalen van cut-offs dient nader te worden bepaald

Kernteam

Het zwaartepunt van deze actie ligt uiteraard bij de tandartsen (en mondhygiënisten). Echter is binnen de werkgroep toch een minimale vertegenwoordiging van verschillende clusters van de Zorgraad en (vertegenwoordiging van) de PZON vereist. De werkgroep zal de actie trekken, in samenwerking met de stafmedewerker van de ELZ, en de lokale vertegenwoordiger van de tandartsen.

Verbinding met andere acties

Binnen het beleidsplan 2020 - 2021 van ELZ Kemp en Duin kan deze actie ondergebracht worden onder 2 doelstellingen.

Enerzijds onder de operationele doelstelling "Toegankelijkheid van zorg en welzijn garanderen door het verlagen van (financiële) drempels en het faciliteren van bredere toegang". Hierbij wordt voornamelijk aandacht geschonken aan de financiële drempels bij de meest kwetsbaren. Anderzijds onder de operationele doelstelling "Binnen de ELZ worden sensibiliserings en proactieve acties ondernomen ter preventie van problematieken in onze regio". Specifieke aandacht gaat hier uit naar een gezonde levensstijl, waar een goede mondhygiëne onderdeel van is.

Afbakening van de actie

Andere doelgroepen zullen niet worden opgenomen in de huidige actie. Doelgroepen zoals ouderen, personen met een beperking, volwassenen in kansarmoede, … krijgen meer specifieke aandacht in toekomstige acties, maar vallen nu buiten de doelgroep van deze actie. Voor uitbreiding van de doelgroep, kan deze actie in een volgende beleidsperiode worden herzien.

ACTUALITEIT

Om eenvoudig op de hoogte gehouden te worden van ontwikkelingen binnen de Eerstelijnszones, met een focus op de zaken die interessant zijn voor de tandartsen, werd een LinkedIn groep aangemaakt.

Ik wil lid worden van deze LinkedIn groep!

PUBLICATIES

INFOGRAPHIC STELZ: Toelichting werking ELZ

Alle informatie over Eerstelijnszones, Zorgraden, Regionale zorgzones, de Vlaamse Sociale Kaart en het Vlaams Instituut voor de Eerste Lijn (VIVEL) kan je gebundeld terugvinden in deze infographic.

Download de infographic